Abstract

Among developmental disorders there is hardly a more controversial diagnosis than Asperger syndrome (AS). It was first considered as a separate entity in the 1994 Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-IV), while the most recent edition of the Manual (DSM-5) from 2013 treats both autism and AS jointly under the title of Autistic Spectrum Disorder. Another standpoint views AS not as a disorder, but as a specific cognitive style. All controversy surrounding the diagnosis aside, along with the extremely prolonged time period needed for determining that a child’s specific problems in functioning are AS related, the clinical practice points to a need for support to be provided to these children and their parents.


The difficulties of children with AS are most pronounced in the domain of social functioning. Children fail to establish a satisfactory interaction with their peers, although they are aware of other people and show interest in them. They often do not understand rules of socially acceptable behavior and lack empathy. Emotions are expressed in unusual ways, lacking subtlety and refinement.


Experience in conducting psychotherapy with children with AS in our region is still rather limited. Considering that children’s psychodrama should support social development, as well as free expression of emotions by means of stage improvisation in contact with peers, we deemed it useful in supporting children whose primary difficulties lie in the domain of socio-emotional functioning.


Our aim is to demonstrate the possibilities and challenges of organizing psychodrama groups which would include children with AS, as well as the benefits of such therapeutic approach. We present the inclusion of two children with characteristics of AS. The key conflict area for both children was social functioning (peer rejection). The parents were highly motivated for their children’s participation in psychodrama (children were previously involved in individual psychotherapy) and interviews were conducted with them before and after each group cycle. The girl, aged 10 years, participated in two psychodrama groups (each consisted of 10 sessions) and the boy, aged 11, took part in one psychodrama group, which included 10 sessions.


----------------------------------------------------------------------


Kada su u pitanju razvojni poremećaji, retko koja dijagnoza budi više kontroverze od Aspergerovog sindroma (AS). U Dijagnostičkom i statističkom priručniku mentalnih poremećaja iz 1994. Godine (DSM-IV) je prvi put izdvojen kao poseban dijagnostički entitet, a u najnovijem priručniku (DSM-5) iz 2013. godine su autizam i AS objedinjeni pod nazivom Poremećaji autističnog spektra. Postoji I stanovište da u pitanju nije poremećaj, već samo drugačiji kognitivni stil. Bez obzira na kontroverze oko samog dijagnostičkog određenja, kao i veoma produženog vremena prepoznavanja o kakvim specifičnim poteškoćama u detetovom funkcionisanju se radi, klinička praksa ukazuje na potrebu za podrškom ovoj deci i njihovim roditeljima.


Poteškoće kod dece sa AS su najizraženije u sferi socijalnog funkcionisanja. Deca ne uspevaju da ostvare zadovoljavajuću interakciju sa vršnjacima, ali su svesna drugih ljudi i pokazuju interesovanje za njih. Često ne razumeju pravila socijalno prihvatljivog ponašanja i ispoljavaju nedostatak empatije. Izražavanje emocija može biti neobično ili im nedostaje suptilnosti i preciznosti u ispoljavanju emocija.


Psihoterapijska iskustva u radu sa decom sa AS su u našoj sredini još uvek prilično skromna. S obzirom da bi dečija psihodrama trebalo da podrži kako socijalni rast tako i slobodno izražavanje emocija putem scenske improvizacije u kontaktu sa više dece približnog uzrasta, smatrali smo da može biti značajan vid podrške deci koja pokazuju primarne teškoće u oblasti socio-emocionalnog funcionisanja.


Cilj našeg rada jeste da prikažemo mogućnosti, načine i izazove u radu dečije psihodramske grupe u koju se  uključe deca sa AS, kao i benefite od tog psihoterapijskog pristupa. U radu će biti prikazano uključivanje dvoje dece sa pokazateljima AS. Ključna konfliktna područja kod oba deteta su se odnosila na poteškoće u socijalnom funkcionisanju (odbačenost od strane vršnjaka). Roditelji su ispoljili visoku motivaciju za učešće dece u psihodrami (deca prethodno bila uključena na individualnu psihoterapiju) i sa njima su obavljeni individualni razgovori pre i nakon završetka psihodramskh susreta. Devojčica, stara 10 godina je učestvovala u dve psihodramske grupe (svaka sa po 10 susreta), a dečak uzrasta 11 godina je učestvovao u jednoj psihodramskoj grupi, odnosno 10 susreta.


Čak i u bezbednom okruženju koje nudi “kao da” pristup, primaran za dečju psihodramsku grupu, uočeni su određeni izazovi za decu sa AS, koji će biti diskutovani. Značajni uvidi u funkcionisanje dece dobijeni tokom učestvovanja u grupi omogućili su terapuetima da sa roditeljima kreiraju i podršku usmerenu na svakodnevne životne aktivnosti. Dečja psihodramska grupa može da ima blagotvoran potencijal za psihoterapijski rad i podršku deci sa poteškoćama u socijalizaciji, razumevanju i izražavanju emocija.